Hier kunt u ons jaaroverzicht raadplegen. Lees ook de aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer.

De FIU-Nederland is in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) aangewezen als de autoriteit waar ongebruikelijke transacties dienen te worden gemeld door meldingsplichtige instellingen. De FIU-Nederland analyseert deze meldingen en brengt transacties en geldstromen in kaart die in verband kunnen worden gebracht met witwassen en onderliggende delicten alsmede het financieren van terrorisme. Ongebruikelijke transacties die door het hoofd van de FIU-Nederland verdacht zijn verklaard, worden ter beschikking gesteld aan de diverse (bijzondere) opsporingsdiensten en inlichtingen- en veiligheidsdiensten in binnen- en buitenland. De FIU-Nederland vervult daarmee een belangrijke rol in het voorkomen en opsporen van misdrijven.

De breedte van het Wwft-domein

Uit het jaaroverzicht 2022 blijkt dat de trend van het oplopend aantal gemelde ongebruikelijke transacties door meldingsplichtige instellingen zich ook dit jaar voortzet. In totaal zijn er bijna twee miljoen ongebruikelijke transacties gemeld door 1.953 verschillende instellingen. Met name dat laatste willen we graag eens benadrukken. Er zijn bijna tweeduizend instellingen die afgelopen jaar tenminste één melding gedaan hebben. Variërend van makelaars, accountants, en crypto-dienstverleners tot aan trustkantoren, banken en casino’s. In totaal zijn er momenteel 29 verschillende soorten meldingsplichtige instellingen. Een feit dat in onze ogen soms over het hoofd gezien wordt, de breedte van de Wwft-keten. 

Internationale focus

De FIU-Nederland verklaarde in 2022 91.893 transacties verdacht, verdeeld over 16.213 dossiers, die ter beschikking zijn gesteld aan de (bijzondere) opsporingsdiensten en inlichtingen- en veiligheidsdiensten.  De totale waarde van deze transacties bedroeg bijna dertig miljard euro. In het jaaroverzicht gaan we in op de nuancering die zo van belang is bij dit soort cijfers. Daarnaast is het van belang om op te merken dat dit bedrag niet gelijk is te stellen aan een mogelijk beslagresultaat en/of incassoresultaat van eenzelfde omvang in Nederland. Verdachte transacties hebben namelijk voor een groot deel betrekking op grensoverschrijdende geldstromen. Denk hierbij aan internationaal opererende criminelen, maar ook aan geldstromen die gebruik maken van ons zeer internationale financiële stelsel zonder dat deze stromen een verdere link met Nederland hebben. Uit dit soort internationale geldstromen kan zeer waardevolle financial intelligence voortkomen. In sommige gevallen richten we ons hier zelfs specifiek op. Een goed voorbeeld uit 2022 is ons werk op het gebied van sanctieontwijking.

Sanctieontwijking

Het opzettelijk omzeilen van sancties is een misdrijf volgens de Wet op de economisch delicten (WED) en daarmee een gronddelict voor witwassen. Met andere woorden, bij transacties met betrekking tot sancties kan er mogelijk ook sprake zijn van een ongebruikelijke transactie in de zin van de Wwft. Daarom richtten, vanaf het moment dat duidelijk werd dat het sanctiepakket er aan kwam, een aantal FIU-analisten zich specifiek op dit onderwerp. Het grote voordeel van de positie van de FIU-Nederland hierbij is dat onze database vijf jaar terug gaat. De analisten konden hun nieuwe kennis daarom toepassen op vijf jaar aan transactiedata. Hieruit kwamen waardevolle inzichten naar voren. Mede op basis daarvan hebben wij in maart 2022 een nieuwsbrief verstuurd naar meldingsplichtige instellingen met daarin een aantal mogelijke risico’s. Uiteraard werd in dit hele proces de nauwe samenwerking gezocht met partners zoals de FIOD, het OM, verschillende ministeries en buitenlandse FIU’s.

Aan de private kant merkten we ook een sterke opschaling. Er kwamen veel verzoeken binnen voor kennissessies waar wij, daar waar mogelijk, gehoor aan gegeven hebben. Een goed voorbeeld is het webinar vanuit het Financieel Expertise Centrum (FEC) in maart waarin meer dan vierhonderd professionals bij elkaar kwamen om over dit onderwerp bijgepraat te worden en waarin wij als FIU-Nederland zowel spreker als toehoorder waren. Uiteindelijk leidde dit alles niet alleen tot kennisdeling en gezamenlijke kennisontwikkeling, maar ook tot een aantal zeer concrete resultaten. In totaal zijn er op dit onderwerp 137 dossiers verdacht verklaard met daarin 2.721 verdachte transacties over verschillende sanctiegerelateerde zaken. Zo werden wij door een partner FIU ingelicht dat er mede op basis van onze informatie ladingen van zogenoemde dual-use goederen onderschept zijn voordat deze verzonden konden worden. Een zeer waardevol resultaat. En ook in eigen land leidde de toegenomen aandacht voor sancties tot mooie resultaten. Zo kon de FIOD in één onderzoek beslag leggen op 137 miljoen euro  en kon ze in een ander onderzoek overgaan tot een aanhouding in verband met een sanctieovertreding met betrekking tot microchips. 

De kracht van financial intelligence

Uit deze voorbeelden blijkt wederom de kracht van de Wwft-keten. In een eerder jaaroverzicht kwam dit al heel duidelijk naar voren in het proces rondom het misbruik van Covid-19 steungelden. Nu blijkt dat opnieuw. De Wwft-keten en de fiancial intelligence die daaruit voortkomt is van groot belang in het tegengaan van witwassen, onderliggende delicten en terrorismefinanciering. Iedere dag opnieuw. Daarom lijkt het soms zo vanzelfsprekend. Maar in een ‘’nieuwe’’ situatie waarin we als keten snel moeten schakelen om zowel van elkaar te leren als om misdrijven tegen te gaan blijkt nu opnieuw hoe krachtig het Wwft-domein kan zijn. 

Dit betekent uiteraard niet dat we er al zijn. Er is altijd ruimte voor verbetering. Daarom nemen we in het jaaroverzicht een aantal maatregelen door naar aanleiding van de resultaten van de verschillende evaluaties die in 2022 gepubliceerd zijn. Bijvoorbeeld maatregelen gericht op het nog beter kunnen sturen op gewenste uitkomsten. Daadkrachtig aan de slag met de uitkomsten van de evaluaties is essentieel om een volgende stap te zetten. Als keten, maar zeker ook als FIU-Nederland.